swiss medicaStamceltherapie vormt de voorhoede van de regeneratieve geneeskunde en ontwikkelt zich razendsnel. Zoals bij veel vernieuwende behandelingen kost het echter tijd voordat er brede goedkeuring wordt verleend. Hoewel Europese landen langdurige klinische onderzoeken zijn gestart voor uiteenlopende aandoeningen en er bewijs bestaat voor de veiligheid en effectiviteit van stamcellen, maken deze behandelingen nog geen deel uit van de reguliere medische praktijk. Stamceltherapie in Nederland staat, net als in veel andere Europese landen, onder strikte regelgeving.
In dit artikel lichten we de Europese en Nederlandse regels toe, geven we aan wat er in Nederland is toegestaan en bekijken we waarom veel patiënten hun behandeling in het buitenland zoeken.
Is stamceltherapie legaal in Europa?
Stamceltherapie in Nederland en in Europa is technisch gezien legaal, maar de toegang is zeer beperkt. De regelgeving binnen de Europese Unie (EU) staat slechts enkele toepassingen volledig toe – voornamelijk beenmergtransplantaties met hematopoëtische stamcellen voor de behandeling van bloedkankers – terwijl de meeste andere therapieën uitsluitend binnen klinische onderzoeken mogen worden uitgevoerd.
In de praktijk betekent dit dat stamceltherapie bij autisme in Nederland niet zomaar beschikbaar is. Ook bij diabetes of orthopedische letsels is dit het geval, tenzij zij deelnemen aan een goedgekeurde onderzoeksstudie.
Waarom Nederland op de stamcelkaart staat
Een stamceltransplantatie in Nederland wordt beschouwd als experimenteel en valt daardoor onder strikte regelgeving. Ondanks deze strenge regels heeft Nederland een opvallende positie op de stamcelkaart dankzij zijn sterke onderzoekscultuur. Het land speelt een belangrijke rol in de wereldwijde wetenschappelijke vooruitgang.
Stamcelonderzoek in Nederland
Nederland fungeert vooral als onderzoekscentrum en niet als behandelbestemming. Veel vernieuwende procedures vinden hier plaats binnen de context van klinische studies en onderzoeksprogramma’s van ziekenhuizen. De overheid houdt streng toezicht op elk type stamcelonderzoek via instanties zoals de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).
Tegelijkertijd worden stamceltherapieën uitgevoerd als reguliere transplantaties voor vastgestelde indicaties. Denk aan hematopoëtische stamceltransplantatie (HSCT) – beter bekend als beenmergtransplantatie – bij ziekten zoals leukemie en lymfklierkanker. Deze behandelingen vinden plaats in gespecialiseerde centra, waaronder universitaire ziekenhuizen en het Nederlands Kanker Instituut.
Wat is toegestaan en verboden?
Hieronder volgt een overzicht van toegestane en verboden stamceltherapieën in stamceltransplantatiecentra in Nederland.
| ✅ Toegestane toepassingen (legaal) Hematopoëtische stamceltransplantatie (HSCT): reguliere “beenmerg- of bloedstamceltransplantaties” bij leukemie, lymfoom, multipel myeloom, aplastische anemie en sommige immuundeficiënties. Alleen uitgevoerd in erkende ziekenhuizen. | ❌ Niet toegestaan (verboden/beperkt) Embryonale stamcellen in klinieken: niet toegestaan. Het gebruik ervan is verboden voor zowel laboratoriumonderzoek als behandeling van patiënten. |
| Klinische onderzoeken: onderzoek naar mesenchymale stamceltherapieën bij aandoeningen zoals multiple sclerose (MS), ALS, hartziekten en diabetes, maar uitsluitend binnen goedgekeurde klinische studies onder streng toezicht. | Ongecontroleerde import van stamcellen: het invoeren of gebruiken van stamcelproducten uit niet-vergunde bronnen is strikt verboden. |
| Ziekenhuisuitzondering: in zeldzame gevallen mogen op maat gemaakte therapieën (ATMP’s) worden toegepast uit mededogen, wanneer er geen alternatieven zijn. Vereist goedkeuring van de toezichthouder en naleving van GMP-normen. | Commerciële stamcelklinieken in Nederland: particuliere klinieken zoals stamceltherapie voor de knie in Nederland, orthopedische letsels, MS of autisme zijn sinds 2007 verboden. |
Welke aandoeningen worden behandeld met stamceltherapie in Nederland?
Door het strikte wettelijke kader is het aantal aandoeningen dat in Nederland met stamcellen wordt behandeld zeer beperkt. Onderstaande tabel geeft een overzicht.
| Categorie aandoening | Voorbeelden | Toegang tot stamcelbehandeling in Nederland |
| Orthopedische aandoeningen | Artrose, gewrichtsblessures, kraakbeenherstel, slijtage van tussenwervelschijven | Niet beschikbaar als standaardtherapie. Er zijn geen vergunde stamcelinjecties voor orthopedische aandoeningen in Nederland; gebruik is uitsluitend toegestaan binnen stamcelonderzoek in Nederland. |
| Neurologische aandoeningen | Stamceltherapie bij Parkinson, MS, ALS, beroerte, ruggenmergletsel | Geen routinematige behandelingen. Deze vallen in Nederland uitsluitend onder experimentele stamceltherapieën. Slechts een kleine groep patiënten met een agressieve vorm komt in aanmerking voor een stamceltransplantatie bij MS in Nederland. Overige patiënten moeten deelnemen aan klinische studies of behandeling zoeken in het buitenland. |
| Auto-immuunziekten | Stamceltherapie voor de ziekte van Lyme, ernstige lupus, reumatoïde artritis e.d. | Zeer beperkt. Alleen bepaalde ernstige gevallen (meestal van hematologische aard) kunnen HSCT krijgen. Voor de meeste auto-immuunziekten is stamceltherapie enkel binnen onderzoek mogelijk. |
| Anti-aging en regeneratief | Cosmetische huidverjonging, anti-aging, algemeen welzijn, haaruitval | Niet toegestaan. Stamceltherapieverjonging of vergelijkbare regeneratieve doeleinden zijn verboden voor commercieel gebruik. |
Door deze beperkingen voor stamceltherapie in Nederland en de EU zoeken veel patiënten hun stamcelbehandeling in het buitenland.
Waarom veel patiënten kiezen voor klinieken in het buitenland
Zogeheten stamceltoerisme, waarbij patiënten ervoor kiezen hun behandeling in het buitenland te ondergaan, is al decennialang een bekend verschijnsel. Er zijn verschillende belangrijke redenen waarom mensen geen stamceltransplantatiecentra in Nederland maar in het buitenland zoeken.
Lagere kosten in andere landen
Waar stamcelbehandelingen in Europa of Noord-Amerika zijn toegestaan, zijn ze wel vaak zeer kostbaar – regelmatig bedragen ze tienduizenden euro’s of dollars. In vergelijking daarmee bieden landen in regio’s als Oost-Europa, Azië of Latijns-Amerika vaak dezelfde of vergelijkbare therapieën aan voor een fractie van die prijs, soms tot wel 50 à 70 procent goedkoper. Terwijl stamcelonderzoek in Nederland zich nog vooral op klinische studies richt, kunnen patiënten in het buitenland vaak al profiteren van toegankelijke behandelprogramma’s tegen lagere kosten.
Het verschil zit niet alleen in de prijs van de behandeling zelf. Sommige buitenlandse klinieken nemen ook accommodatie, vervoer en nazorg op in hun tarieven, waardoor de totale kosten van een behandeling in het buitenland beter te overzien zijn.
Ruimer behandelaanbod
Buiten Nederland vinden patiënten een veel breder aanbod aan behandelbare aandoeningen. Klinieken in het buitenland behandelen vaak complexe aandoeningen zoals ruggenmergletsel, autisme of artritis, therapieën die in Nederland niet beschikbaar zijn. Dit grotere behandelaanbod is een belangrijke reden waarom patiënten afreizen naar landen als Servië, India, Mexico of Panama.
Toegankelijkheid en persoonlijke zorg
Een internationale stamcelkliniek maakt het traject vaak eenvoudiger en persoonlijker. De wachttijden zijn doorgaans korter, en de klinieken helpen met uw reis, verblijf en een individueel behandelplan. Patiënten geven ook aan dat gerenommeerde buitenlandse klinieken zorgvuldige nazorg en revalidatie bieden, waardoor de ervaring meer op de patiënt gericht is dan binnen het vaak beperkte zorgsysteem thuis.
Ontvang een gratis online consult
Zoekt u duidelijke antwoorden over uw situatie? Plan dan een vrijblijvend gesprek met een medisch adviseur. Deze luistert aandachtig, beoordeelt uw situatie en helpt u ontdekken of stamceltherapie voor u geschikt kan zijn.
Medisch adviseur, arts bij Swiss Medica
Welk land is het beste voor stamceltherapie?
Het is moeilijk om één land aan te wijzen als het beste voor stamcelbehandeling, omdat dit afhangt van wat u het belangrijkste vindt: de veiligste en meest gereguleerde omgeving, de laagste kosten, de meest geavanceerde behandelingen of een evenwicht tussen deze factoren. Over het algemeen kunnen landen worden geplaatst op een continuüm:
- Westerse landen in Europa (en de VS) hebben uitstekende medische standaarden, maar zeer strikte regelgeving.
- Opkomende bestemmingen zoals India, Mexico, Panama, Servië en Oekraïne bieden meer experimentele behandelingen tegen lagere prijzen, maar het toezicht verschilt per land en kliniek.
Om dit te illustreren volgt hieronder een vergelijking tussen India en Europa wat betreft de risico’s van stamceltherapie.
| Aspect | India | Europa |
| Regelgeving | Er bestaat een formeel kader, maar de handhaving is losser en er is geen uniforme richtlijn. Ondanks officiële verboden blijven sommige klinieken stamceltherapieën aanbieden die genezing van autisme beloven of deze onder het label van klinisch onderzoek presenteren. | Strikte regelgeving voor regeneratieve geneeskunde in Nederland en andere EU-landen. De meeste behandelingen vallen onder ATMP’s en vereisen goedkeuring. Slechts enkele toepassingen (voornamelijk bloedgerelateerd) zijn volledig toegestaan; alle andere zijn sterk beperkt. |
| Beschikbaarheid | Breed: talrijke klinieken bieden stamceltherapie aan voor uiteenlopende aandoeningen, ook voor ziekten die elders nog als experimenteel gelden. | Beperkt: alleen goed onderbouwde toepassingen, zoals HSCT, zijn toegestaan. Andere therapieën zijn enkel toegankelijk binnen klinische studies, als die al bestaan. |
| Veiligheidsnormen | Wisselend: de standaarden zijn niet uniform. Klinieken verschillen in celtype, dosering en toedieningsmethode (intraveneus of intrathecaal, met of zonder aanvullende therapieën). De kwaliteit varieert sterk tussen grote ziekenhuizen en kleinere privéklinieken. | Hoog: gestandaardiseerde protocollen en kwaliteitscontrole. EU-landen hanteren betrouwbare veiligheidsnormen, maar goedkeuringsprocedures zijn traag en streng. |
Wat is de beste plek in Europa voor stamceltherapie?
Duitsland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en enkele Oost-Europese landen zoals Servië en Oekraïne behoren tot de bestemmingen waar patiënten naar behandelingen zoeken. Hieronder een vergelijking van stamceltherapie in Nederland en enkele van deze landen.
| Land | Behandelklimaat voor stamceltherapie |
| Nederland | Stamceltherapie staat onder strikte controle. Alleen HSCT voor bloedkankers en vergelijkbare aandoeningen is routinematig beschikbaar. Er zijn geen particuliere klinieken voor stamceltransplantatie in Nederland (overige indicaties vallen onder onderzoek of zijn verboden). Patiënten moeten vaak naar het buitenland uitwijken. |
| Duitsland | Strikt maar actief. Duitsland handhaaft de regels streng, maar kent veel onderzoekstrajecten en enkele door ziekenhuizen toegestane therapieën. Enkele klinieken behandelen mogelijk orthopedische klachten onder uitzonderingsregelingen. De kwaliteit is hoog; toegang tot niet-goedgekeurde toepassingen is beperkt en de kosten zijn hoog. |
| Spanje | Onderzoeksvriendelijk. Spanje staat uitgebreid stamcelonderzoek toe en heeft enkele geavanceerde therapieën in ziekenhuizen ingevoerd. Klinisch gebruik volgt nog steeds de EU-regels (geen wijdverbreide particuliere klinieken). |
| Servië | Toegankelijk en gereguleerd. Servië heeft een wettelijk en regulatoir kader voor stamceltherapie en een groeiend aantal particuliere klinieken biedt geavanceerde regeneratieve behandelingen. Patiënten profiteren mogelijk van lagere kosten en kortere wachttijden dan in West-Europa. Wel is het belangrijk om verwerkingsstandaarden van cellen en nazorg zorgvuldig te verifiëren voor kwaliteit en veiligheid. |
Wat kost stamcelbehandeling in Europa?
De kosten verschillen sterk per land en per behandeling. Stamceltherapie in Nederland en andere EU-landen is doorgaans duurder dan in andere delen van Europa. Hieronder staan geschatte prijsklassen voor particuliere behandelingen.
| Land | Geschatte prijsklasse |
| Nederland | N.v.t. (standaard HSCT wordt vergoed door de verzekering; andere therapieën worden commercieel niet aangeboden). |
| Verenigd Koninkrijk | Ongeveer £ 4.000 – £ 8.000 voor één gewrichtsbehandeling; tot circa £ 40.000 voor complexe therapieën met meerdere sessies. |
| Duitsland | Vergelijkbaar met het VK (ongeveer € 5.000 – € 20.000 of meer voor een enkele injectie). |
| Servië | Ongeveer € 7.000 – € 31.000* voor een volledig programma met stamceltherapie bij aandoeningen als autisme, Parkinson, multiple sclerose, beroerte en andere ziekten. |
*De genoemde prijzen zijn indicatief en kunnen variëren afhankelijk van factoren zoals de ernst van de aandoening en het benodigde aantal stamcellen. Prijzen geldig vanaf januari 2025.
Waarom de kosten tussen klinieken verschillen
De werkelijke kosten variëren per behandeling en per land, afhankelijk van factoren zoals de herkomst van de cellen, het aantal sessies en de lokale zorgkosten. Landen met strikte regelgeving en hogere loonkosten, zoals het Verenigd Koninkrijk en Duitsland, zijn meestal duurder. Bestemmingen als Servië kunnen lagere prijzen aanbieden, onder meer door lagere operationele kosten.
Waarom veel patiënten naar Oost-Europa kijken
Oost-Europa is aantrekkelijk voor patiënten omdat de toegang tot behandelingen er ruimer is en de kosten lager liggen, terwijl veel klinieken toch hoge medische standaarden hanteren. Servië is op dit moment een van de populairste bestemmingen. Het land biedt behandelingen aan die in de EU of de VS nog op goedkeuring wachten, binnen een gereguleerd maar flexibel zorgkader. Voor patiënten betekent dit dat zij eerder gebruik kunnen maken van regeneratieve therapieën, zonder langdurige bureaucratische procedures.
Waarom Servië veiligere standaarden biedt
Servië onderscheidt zich doordat het de EU-richtlijnen nauw volgt en klinieken verplicht om hoge kwaliteitsnormen te hanteren. Patiënten ontvangen er dezelfde zorgkwaliteit als in West-Europa. Deze combinatie van veiligheid en toegankelijkheid maakt Servië tot een betrouwbare bestemming voor stamceltherapie.
Begin uw stamceltherapietraject veilig met Swiss Medica
Het kiezen van de juiste kliniek is van groot belang. Bij Swiss Medica begrijpen we hoe moeilijk die beslissing voor patiënten kan zijn. Ons ziekenhuis biedt regeneratieve behandelingen in een veilige en patiëntgerichte omgeving. Dit zijn de redenen waarom Swiss Medica een betrouwbare keuze is:
- Ruime ervaring: sinds 2011 heeft Swiss Medica duizenden patiënten behandeld en uitgebreide expertise opgebouwd. Het medisch team van artsen en wetenschappers blijft voortdurend op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen in stamcelonderzoek en behandeltechnieken.
Lees en bekijk echte ervaringen en resultaten van onze patiënten op ons YouTube-kanaal.
|
- Uitstekende faciliteiten: het centrum in Belgrado is een ultramodern ziekenhuis met een speciaal GMP-gecertificeerd laboratorium voor de verwerking van cellen. Dit garandeert de hoogste kwaliteit en steriliteit bij elke behandeling. Alle procedures volgen strikte protocollen en Europese veiligheidsnormen.
- Volledige zorg: Swiss Medica biedt zorg van begin tot eind – van een gratis eerste consult en persoonlijk behandelplan tot de therapie zelf en de revalidatie na afloop. De pakketten zijn volledig verzorgd (medische procedures, accommodatie en lokaal vervoer), zodat u op elk moment wordt begeleid.
- Transparante prijzen: wij hechten veel waarde aan duidelijkheid over kosten. Tijdens uw eerste consult ontvangt u een volledig overzicht van het aanbevolen behandelplan en de bijbehorende tarieven.
Met zijn ruime terrein, patiëntvriendelijke accommodaties en eigen laboratorium lijkt het Swiss Medica-ziekenhuis op een vijfsterrenresort.
Stapsgewijze gids: uw stamceltherapie in het buitenland plannen
Als u hebt besloten om stamceltherapie buiten uw eigen land te ondergaan, is een zorgvuldige voorbereiding essentieel. Met onderstaande checklist kunt u het proces veilig en succesvol doorlopen.
- Kies een betrouwbare kliniek: kies niet zomaar de eerste kliniek die u tegenkomt. Zoek naar gerenommeerde instellingen met ervaren medisch personeel. Lees patiëntervaringen en succesverhalen. Een goede kliniek is transparant over haar werkwijze. Wees alert bij klinieken die een volledige genezing garanderen of geen uitleg willen geven over de herkomst en verwerking van de cellen.
- Consult en medische beoordeling: neem contact op met de kliniek voor een eerste consult. Een betrouwbare kliniek zal uw medische voorgeschiedenis grondig bekijken en bepalen of u in aanmerking komt voor behandeling. U ontvangt een behandelvoorstel en kunt vragen stellen, zoals welk type stamcellen wordt gebruikt, hoe ze worden toegediend, wat de mogelijke risico’s zijn en welke resultaten eerder zijn behaald bij vergelijkbare patiënten.
- Kosten en logistiek: vraag een duidelijke offerte voor het volledige behandelprogramma. Begrijp wat inbegrepen is (aantal injecties, ziekenhuisopname, aanvullende therapieën, reis, verblijf, enzovoort). Sommige klinieken bieden totaalpakketten aan. Controleer ook de reisvereisten: heeft u een visum nodig? Hoelang moet u blijven? Veel behandelingen vereisen een verblijf van 5 tot 10 dagen of meerdere bezoeken.
- Reis en verblijf: veel klinieken helpen bij vervoer van en naar de luchthaven en bij accommodatie in hotel of ziekenhuis. Zorg dat u alle benodigde documenten meeneemt: een geldig paspoort, medische dossiers (zoals scans, laboratoriumresultaten, artsenbrieven) en een reisverzekering. Let op: sommige verzekeringen dekken complicaties, maar meestal niet de behandeling zelf.
- Nazorg en opvolging: houd uw voortgang in de weken en maanden na de behandeling goed bij. De resultaten van stamceltherapie verschijnen vaak geleidelijk. Blijf in contact met de behandelende kliniek – betrouwbare artsen vragen doorgaans om updates na drie, zes en twaalf maanden om uw herstel te volgen.
En het belangrijkste: blijf de revalidatie en leefstijladviezen opvolgen die u heeft gekregen. Stamceltherapie vormt vaak slechts één onderdeel van een groter genezingsproces.
Neem contact met ons op
Bij Swiss Medica staan wij voor u klaar tijdens elke stap van uw herstel. Plan een gratis en vrijblijvende online consultatie met onze medisch adviseurs. Zij beoordelen uw situatie en helpen u inzicht te krijgen of stamceltherapie voor u de juiste keuze is.
Medisch adviseur, arts bij Swiss Medica
Veelgestelde vragen
1. Is stamceltherapie in Nederland legaal?
Ja, maar slechts in zeer beperkte vorm. De enige vormen van stamcelbehandeling in Nederland die routinematig zijn toegestaan, betreffen bepaalde bloedziekten via HSCT in ziekenhuizen. Alle andere toepassingen van stamcellen zijn niet goedgekeurd voor regulier klinisch gebruik en alleen beschikbaar binnen onderzoeksprogramma’s.
2. Waarom reizen patiënten naar het buitenland (zoals Servië of India) voor stamceltherapie?
Om toegang te krijgen tot behandelingen die in Nederland niet beschikbaar zijn en vaak ook om kosten te besparen. Stamceltherapieën in Nederland en West-Europa zijn alleen goedgekeurd voor een beperkt aantal aandoeningen. Landen als Servië bieden patiënten de mogelijkheid om therapieën te proberen die zij in eigen land niet zouden kunnen krijgen.
3. Wat kost een stamcelbehandeling in Nederland en andere landen, en worden ze vergoed door de verzekering?
Stamceltherapiekosten lopen sterk uiteen. In West-Europese landen varieert een volledige stamcelbehandeling van ongeveer € 10.000 tot meer dan € 50.000. Verzekeringen dekken uitsluitend therapieën die officieel zijn goedgekeurd.
Bronvermeldingen:
Wang, Y., Yi, H. & Song, Y. The safety of MSC therapy over the past 15 years: a meta-analysis. Stem Cell Res Ther 12, 545 (2021). https://doi.org/10.1186/s13287-021-02609-x
Sheldon T. The Netherlands bans private stem cell therapy. BMJ. 2007 Jan 6;334(7583):12. doi.org/10.1136/bmj.39072.458449.DB
Pereira Daoud AM, Dondorp WJ, Bredenoord AL, de Wert GMWR. The Ethics of Stem Cell-Based Embryo-Like Structures : A Focus Group Study on the Perspectives of Dutch Professionals and Lay Citizens. J Bioeth Inq. 2024 Sep;21(3):513-542. doi.org/10.1007/s11673-023-10325-9
Medical Advisor, Swiss Medica doctor
