swiss medicaPrzeszczep hematopoetycznych komórek macierzystych (HSCT) jest nowoczesną procedurą medyczną, która daje nową nadzieję pacjentom cierpiącym na przewlekłe, zagrażające życiu schorzenia. Terapia polega na zastąpieniu uszkodzonej, rodzimej tkanki szpiku kostnego zdrowymi komórkami macierzystymi układu krwiotwórczego (HSC), które mają zdolność przekształcania się w nowe komórki.
Potencjał terapeutyczny komórek macierzystych znacznie się rozwinął, przechodząc od etapu eksperymentalnego do terapii o potwierdzonej klinicznie skuteczności, przynoszącej obiecujące wyniki. Terapia wiąże się również ze znaczną złożonością medyczną i potencjalnym ryzykiem, co sprawia, że staranna ocena i monitorowanie pacjentów są istotnymi elementami procesu leczenia.
Czym jest przeszczep krwiotwórczych komórek macierzystych hematopoetycznych?
Przeszczep HSCT jest zabiegiem medycznym, który koncentruje się na przywróceniu układu krwiotwórczego organizmu. Termin „hematopoetyczny” odnosi się do procesu tworzenia nowych komórek krwi — hematopoezy, która ma miejsce w szpiku kostnym.
Komórki macierzyste zazwyczaj pobiera się z własnego szpiku kostnego lub z krwi pacjenta, ze szpiku kostnego lub krwi dawcy albo z krwi pępowinowej. Następnie są one wykorzystywane w terapii, aby pomóc organizmowi w regeneracji zdrowych tkanek.
Dlaczego HSCT ratuje życie
Układ krwionośny i odpornościowy stanowią centralną sieć obronną i wspomagającą organizmu.
W przypadku braku zdrowych krwinek rany się nie goją, bardzo łatwo można złapać infekcje, a tkanki nie otrzymują wystarczająco dużo tlenu. W przypadku nowotworów, takich jak białaczka, komórki złośliwe przejmują szpik kostny, a w przypadku zaburzeń odpornościowych, takich jak stwardnienie rozsiane, organizm atakuje sam siebie.
Przeszczep krwiotwórczych komórek macierzystych nie tylko łagodzi objawy, ale także pomaga odbudować system od podstaw. Pacjenci powoli odzyskują zdolność do produkcji zdrowych komórek dzięki zastąpieniu niesprawnego szpiku kostnego zdrowymi komórkami macierzystymi. Terapia często prowadzi do długoterminowej remisji lub nawet wyleczenia, gdy żadne inne metody leczenia nie są skuteczne.
Zalety przeszczepu komórek macierzystych
- Odbudowa układu odpornościowego;
- Niszczenie komórek rakowych lub wadliwych;
- Alternatywa dla mało skutecznych terapii;
Stany leczone za pomocą HSCT
Przeszczepianie krwiotwórczych komórek macierzystych jest stosowane przy wielu przewlekłych schorzeniach, z których wiele było kiedyś uznawanych za nieuleczalne. Poniżej przedstawiamy choroby, w których ta terapia wykazała pozytywne rezultaty.
Stwardnienie rozsiane
W leczeniu stwardnienia rozsianego (SM) dobrze połączyć przeszczep komórek macierzystych układu krwiotwórczego z chemioterapią.
Badania naukowe potwierdzają, że ta metoda wykazuje obiecujące wyniki w spowolnieniu postępu choroby i resetowaniu układu odpornościowego. Pacjenci wykazują poprawę w codziennym funkcjonowaniu, myśleniu i poruszaniu się. Leczenie jest najskuteczniejsze szczególnie we wcześniejszych, zapalnych stadiach SM.
Uzyskaj bezpłatną konsultację online
Jeśli ktoś z Twoich bliskich cierpi na stwardnienie rozsiane, to pamiętaj, że jesteśmy gotowi do pomocy. Skontaktuj się z naszym ekspertem w dziedzinie medycyny regeneracyjnej i dowiedz się więcej o dostępnych metodach leczenia.
Medical Advisor, Swiss Medica doctor
Inne choroby
Poza stwardnieniem rozsianym przeszczepianie krwiotwórczych komórek macierzystych (HSCT) przebadano również w kontekście kilku innych przewlekłych schorzeń jak nowotwór krwi, takich jak chłoniak. Okazuje się, że również w tym przypadku przeszczepy HSCT mogą być skuteczne. W niektórych przypadkach, szczególnie w formach agresywnych lub nawracających, terapia może poprawić ogólne rokowanie.
Dziedziczne zaburzenia odporności to kolejna choroba, której objawy mogą być złagodzone dzięki HSCT. Zapewniając pacjentowi zdrowe komórki progenitorowe, leczenie HSCT poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego. Efekt ten zapewnia poprawę jakości życia, głównie u osób, które są narażone na zagrażające życiu powikłania wynikające ze zwykłych infekcji.
W przypadku chorób metabolicznych jak niedobory niektórych enzymów przeszczepienie komórek macierzystych układu krwiotwórczego zostało uznane za środek przywracający nieobecne funkcje metaboliczne. Wprowadzenie zdrowych komórek macierzystych może pomóc skorygować określone zaburzenia biochemiczne i potencjalnie spowolnić postęp choroby dziedzicznej.
Rodzaje HSCT: jaka jest różnica?
W leczeniu HSCT najczęściej wykorzystuje się własne komórki macierzyste pacjenta (autologiczne) i krwiotwórcze komórki macierzyste od dawcy (allogeniczne). Każdy typ ma odrębne cechy, wpływające na sposób działania leczenia i na to, u których pacjentów sprawdzi się najlepiej.
Przeszczep autologiczny
W tym przypadku wykorzystuje się własne komórki macierzyste pacjenta, dzięki czemu można uniknąć powikłań immunologicznych. Są stosowane głównie wtedy, gdy stan pacjenta pozwala na wykorzystanie jego własnych zdrowych komórek.
Przeszczep allogeniczny
Przeszczepianie krwiotwórczych komórek macierzystych (HSCT) polega na wykorzystaniu komórek macierzystych od innej osoby, zwykle od dopasowanego dawcy. Główną zaletą jest to, że chorobę pacjenta można zwalczyć za pomocą HSCT dawcy. Jednak ten rodzaj przeszczepu niesie ze sobą ryzyko powikłań związanych z układem odpornościowym.
Przeszczep krwi pępowinowej
W tym wypadku wykorzystuje się komórki macierzyste pochodzące z krwi pępowinowej. Przeszczepy krwi pępowinowej mogą być szczególnie korzystne dla dzieci i pacjentów z rzadkimi typami tkanek. Jednak rekonwalescencja po terapii może trwać dłużej w porównaniu z innymi formami HSCT.
Przeszczep haploidentyczny
Krwiotwórcze komórki macierzyste pochodzą od dawcy zgodnego z biorcą w 50%. Takim dawcą może być rodzic, dziecko lub rodzeństwo. Jest to najlepsza opcja dla pacjentów, którzy nie mogą znaleźć w pełni dopasowanego dawcy, co sprawia, że terapia HSCT jest dostępna dla większej liczby osób.
HCST vs Terapia komórkami macierzystymi mezenchymalnymi
| Krwiotwórcze komórki macierzyste (HSC) | Komórki macierzyste mezenchymalne (MSC) | |
| Przygotowanie (chemioterapia) | Przed przeszczepem zwykle jest wymagana chemioterapia/leukafereza | Nie jest wymagana chemioterapia |
| Koszt terapii | Wysokie koszty procedur i doboru dawców | Stosunkowo niższy ze względu na mniej zasobochłonne procedury |
| Zgodność dawcy (cząsteczki MHC) | Wymagane jest ścisłe dopasowanie HLA — ekspresja typów MHC I/II | Wymagane jest minimalne dopasowanie HLA — niska ekspresja MHC |
| Źródło komórkowe | Szpik kostny | Szpik kostny, tkanka tłuszczowa, tkanka pępowinowa i łożyskowa |
| Ryzyko powikłań | Zespół przeszczepu, choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi | Niskie — komórki MSC mają niską immunogenność |
Proces przeszczepu
Przeszczep krwiotwórczych komórek macierzystych składa się z kilku faz, a każda przyczynia się do ogólnego sukcesu leczenia.
Proces rozpoczyna się od dokładnego badania lekarskiego i, jeśli to konieczne, znalezienia odpowiedniego dawcy. Następnie następuje przeszczep, który, w zależności od stanu pacjenta, może być poprzedzony terapią kondycjonującą.
Pacjenci są ściśle monitorowani, aby upewnić się, że wprowadzone krwiotwórcze komórki macierzyste prawidłowo się zadomowią i będą odpowiednio funkcjonować.
Jak dobierani i wybierani są dawcy
W allogenicznym przeszczepie krwiotwórczych komórek macierzystych do organizmu biorcy wprowadzane są komórki macierzyste dawcy, które oferują wysoki poziom ekspresji HLA.
Znalezienie właściwego dawcy jest bardzo ważne w powodzeniu procedury. Specjaliści skupiają się na dopasowaniu ludzkich antygenów leukocytarnych (HLA), które są kluczowymi markerami układu odpornościowego obecnymi na powierzchni komórek. Markery te odgrywają najważniejszą rolę w sposobie, w jaki układ odpornościowy rozpoznaje własne komórki pacjenta.
Bliskie dopasowanie HLA między dawcą a biorcą znacznie obniża ryzyko powikłań immunologicznych, takich jak choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi (GVHD), i poprawia wyniki przeszczepu. Ostrożne typowanie i dopasowanie HLA są niezbędnymi krokami w procesie selekcji dawcy.
Potencjalne skutki uboczne i powikłania
Staranne dopasowanie dawcy i biorcy jest niezbędne, aby zmniejszyć ryzyko odrzucenia immunologicznego. Aby jeszcze bardziej zminimalizować to ryzyko, pacjenci muszą również przejść terapię immunosupresyjną.
Jednak nawet przy zachowaniu tych środków ostrożności, pacjenci mogą być narażeni na poważne komplikacje.
- Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi (GVHD): Odpowiedź immunologiczna, w której przeszczepione komórki atakują tkanki biorcy.
- Zakażenia: Osłabiony po przeszczepie układ odpornościowy pacjenta jest szczególnie podatny na zakażenia.
- Problemy z wątrobą i układem moczowym: Silna terapia immunosupresyjna lub radioterapia stosowana przed przeszczepem może czasami uszkodzić narządy.
- Ryzyko nawrotu choroby: W niektórych przypadkach choroba może powrócić nawet po udanym przeszczepie.
Aby zapewnić najlepsze wyniki terapii krwiotwórczymi komórkami macierzystymi, warto wybrać doświadczoną i zaufaną klinikę leczenia HSCT.
Uzyskaj bezpłatną konsultację online
W Swiss Medica zawsze dążymy do maksymalizacji skuteczności naszej terapii i dlatego oferujemy bezpieczniejsze opcje leczenia. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się więcej.
Medical Advisor, Swiss Medica doctor
Czynniki wpływające na wyniki HSCT
| Wiek | Młodzi pacjenci zazwyczaj szybciej wracają do zdrowia, natomiast u starszych osób może wystąpić więcej powikłań. |
| Ogólny stan zdrowia | U pacjentów, którzy przed przeszczepem cieszyli się dobrym ogólnym stanem zdrowia, szanse na powodzenie zabiegu są zwykle wyższe, a ryzyko powikłań mniejsze. |
| Rodzaj schorzenia i stadium | Leczenie jest zwykle skuteczniejsze w przypadku chorób mało agresywnych, znajdujących się we wczesnym stadium. |
| Rodzaj użytego przeszczepu | Wybór między przeszczepem autologicznym a allogenicznym może mieć wpływ na wyniki w zależności od rodzaju schorzenia. |
Odżywianie i wsparcie odporności po przeszczepie
Powrót do zdrowia nie kończy się na przeszczepie HSCT. Ważne jest również kompleksowe skupienie się na odbudowie układu odpornościowego, utrzymaniu właściwego odżywiania i odzyskaniu siły fizycznej. Pacjenci mogą szybciej i bezpieczniej odzyskać jakość życia dzięki spersonalizowanemu planowi powrotu do zdrowia, który obejmuje rehabilitację fizyczną, zapobieganie infekcjom i wsparcie żywieniowe.
Często zadawane pytania
1. Jak działa przeszczep komórek macierzystych układu krwiotwórczego?
Procedura HSCT zastępuje uszkodzony szpik kostny zdrowymi komórkami macierzystymi hematopoetycznymi. Pomaga to organizmowi ponownie produkować normalne komórki krwi i odpornościowe.
2. Jaki jest koszt leczenia HSCT?
Koszt przeszczepu komórek macierzystych układu krwiotwórczego zależy od kraju, rodzaju przeszczepu i długości pobytu w szpitalu. Wielu pacjentów decyduje się na terapię za granicą, zwłaszcza w Europie Centralnej.
3. Jak wygląda zabieg przeszczepu komórek macierzystych krwi krok po kroku?
Proces HSCT obejmuje ocenę, poszukiwanie dawcy, kondycjonowanie, przeszczep i rekonwalescencję. Każdy krok jest starannie planowany przez zespoły ekspertów medycznych.
Skontaktuj się z nami
Szukasz wskazówek odnośnie zaawansowanych opcji leczenia?
Wystarczy, że wypełnisz krótki formularz zgłoszeniowy poniżej, a jeden z naszych specjalistów skontaktuje się z Tobą, aby umówić się na bezpłatną konsultację.
Medical Advisor, Swiss Medica doctor
Źródła:
Khaddour K, Hana CK, Mewawalla P. Hematopoietic Stem Cell Transplantation. [Updated 2023 May 6]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK536951/
Malgorzata Mikulska, Francesca Gualandi, Paola Anserini, Chapter 10 – Early and late complications of hematopoietic stem cell transplantation, Editor(s): Matilde Inglese, Giovanni L. Mancardi, Handbook of Clinical Neurology, 2024, https://doi.org/10.1016/B978-0-323-90242-7.00010-9.
Tan EY, Boelens JJ, Jones SA, Wynn RF. Hematopoietic Stem Cell Transplantation in Inborn Errors of Metabolism. Front Pediatr. 2019 Oct 25;7:433. doi: 10.3389/fped.2019.00433. PMID: 31709204; PMCID: PMC6824291.
Tan EY, Boelens JJ, Jones SA, Wynn RF. Hematopoietic Stem Cell Transplantation in Inborn Errors of Metabolism. Front Pediatr. 2019 Oct 25;7:433. doi: 10.3389/fped.2019.00433. PMID: 31709204; PMCID: PMC6824291.
Burns SO, Morris EC. How I use allogeneic HSCT for adults with inborn errors of immunity. Blood. 2021 Nov 4;138(18):1666-1676. doi: 10.1182/blood.2020008187. PMID: 34077952.
Morita-Fujita M, Arai Y, Yoshioka S, Ishikawa T, Kanda J, Kondo T, Akasaka T, Ueda Y, Imada K, Moriguchi T, Yago K, Kitano T, Yonezawa A, Nohgawa M, Takaori-Kondo A; Kyoto Stem Cell Transplantation Group (KSCTG). Indication and benefit of upfront hematopoietic stem cell transplantation for T-cell lymphoblastic lymphoma in the era of ALL-type induction therapies. Sci Rep. 2020 Dec 8;10(1):21418. doi: 10.1038/s41598-020-78334-x. PMID: 33293600; PMCID: PMC7722931.
Sailor, K.A., Agoranos, G., López-Manzaneda, S. et al. Hematopoietic stem cell transplantation chemotherapy causes microglia senescence and peripheral macrophage engraftment in the brain. Nat Med 28, 517–527 (2022). https://doi.org/10.1038/s41591-022-01691-9